Tết đoan ngọ là một ngày lễ quan trọng diễn ra vào ngày 5 tháng 5 âm lịch ở một số nước Đông Á, trong đó có Việt Nam. Cùng chongiadung.net tìm hiểu Tết đoan ngọ là ngày gì, Tết đoan ngọ nên cúng gì? trong bài viết dưới đây.
Nội dung bài viết:
Tìm hiểu tết đoan ngọ
Tết đoan ngọ là ngày gì?
- Tết Đoan Ngọ hay Tết Đoan Dương (tiếng Hán Việt: 端午節 – Đoan Ngọ Tiết, 端陽 節 – Đoan Dương Tiết) (ngày 5 tháng 5 theo lịch Trung Quốc) là một ngày Tết cổ truyền ở một số quốc gia như Trung Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Triều Tiên, Nhật Bản và Việt Nam.
- Đoan nghĩa là mở đầu, Ngọ là khoảng thời gian từ 11 giờ trưa tới 1 giờ chiều. Ăn Tết Đoan Ngọ là ăn vào buổi trưa. Đoan ngọ lúc mặt trời bắt đầu ngắn nhất, trùng với ngày hạ chí.
- Tết Đoan Ngọ diễn ra vào ngày 5/5 âm lịch. Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được gọi là “Tết giết sâu bọ” theo dân gian. Vì vậy, dịp này thực chất là một phong tục ngày Tết của người châu Á gắn liền với quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm.
Tết Đoan Ngọ tiếng Anh là gì?
- Tết Đoan Ngọ trong tiếng Anh được dịch là “Double Fifth Festival”, hoặc “Chinese Duanwu Festival” (Tết Đoan Dương).
- Tuy nhiên, Tết Đoan Ngọ là một trong những ngày Tết truyền thống của Việt Nam nên bạn hoàn toàn có thể giữ nguyên tên tiếng Việt và sử dụng nó như danh từ riêng trong tiếng Anh là “Tet Doan Ngo” hoặc “Doan Ngo Festival”.
Tết Đoan Ngọ bắt nguồn từ đâu
- Theo tài liệu của Ban Tôn giáo Chính phủ, trước đây, vào một vụ mùa bội thu, nông dân mừng mùa bội thu, nhưng năm đó côn trùng đến phá hoại.
- Mọi người đang lo lắng không biết làm cách nào để xua đuổi loài sâu bọ này thì bất ngờ từ xa có một ông lão, tự xưng là Đôi Truân. Ông hướng dẫn người dân từng nhà lập bàn thờ với bánh tro và hoa quả, sau đó ra trước cửa nhà mình để vận động.
- Mọi người làm theo, nhưng một lúc sau, bầy sâu bọ đều lăn ra chết. Và cứ thế vào ngày này, người nông dân lập bàn cúng để đuổi sâu bọ, từ đó ngày 5/5 là ngày “Tết giết sâu bọ” hay còn gọi là “Tết Đoan Ngọ” vì thời gian cúng bái thường vào giữa giờ ngọ.
Ý nghĩa Tết Đoan Ngọ
- Bên cạnh ý nghĩa diệt sâu bọ phá hoại mùa màng, người Việt còn quan niệm đây là dịp để trừ bệnh khi chuyển mùa.
- Người xưa cho rằng hệ tiêu hóa của con người thường chứa đựng những ký sinh trùng có hại mà không phải lúc nào chúng ta cũng có thể loại bỏ được hết. Chỉ đến ngày 5/5, các loại ký sinh trùng này thường nổi lên và đây là cơ hội để người ăn đồ chua, chát đào thải ra ngoài.
Tết đoan ngọ nên cúng gì?
Theo truyền thống, lễ Tết Đoan Ngọ – Tết diệt sâu bọ thường được tổ chức sau vụ mùa. Vì vậy, lễ vật chuẩn bị cho mâm cỗ cúng khá phong phú với nhiều loại nông sản, hoa quả đúng mùa. Thực tế, không có một quy định cụ thể nào về phần lễ vật trong mâm cỗ cúng. Tùy theo văn hóa, phong tục ở từng địa phương, vùng miền mà mâm cỗ cúng thường khác nhau. Tuy nhiên, về cơ bản, một mâm cỗ cúng mùng 5 tháng 5 đơn giản thường không thể thiếu:
- Hương (nhang), hoa tươi, vàng mã.
- Rượu nếp.
- Các loại hoa quả… gần như bắt buộc phải có trong mâm cúng.
- Bánh tro, bánh ú, cơm rượu nếp.
- Xôi, chè.
Thông thường, các gia đình chỉ chú trọng đến lễ vật trên bàn thờ gia tiên mà quên chuẩn bị mâm cỗ Tết Đoan Ngọ – Tết diệt sâu bọ ngoài sân để dâng lên các vị thần linh. Việc chuẩn bị mâm cỗ chay hay cỗ mặn tùy thuộc vào kinh tế và mong muốn của gia chủ. Tuy nhiên, Tết Đoan Ngọ nên làm gì để phù hợp với các nghi lễ truyền thống? Thông thường, mâm cỗ cúng ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch sẽ được chia như sau:
Mâm cúng gia tiên
Vào ngày 5 tháng 5, mỗi gia đình sẽ chuẩn bị lễ vật dâng lên bàn thờ tổ tiên để tỏ lòng thành kính. Thông thường, mâm cỗ cúng Tết Đoan Ngọ – Tết diệt sâu bọ sẽ bao gồm:
- Một đĩa cơm trắng.
- Bánh chay, xôi chay.
- Mâm ngũ quả có đủ 5 vị: cay, chua, đắng, mặn, ngọt.
- 9 bông hoa đồng tiền đỏ cắm trên mâm quả.
- Ba chén rượu trắng, đỏ và vàng, pha chút hoành tráng.
- Ba tách trà với ba hương vị khác nhau.
- Thuyền vàng, vàng thỏi, vàng lá
- Bạn có thể mua một số tiền âm phủ.
Mâm cúng ngoài trời
Mâm cỗ cúng trời sẽ được đặt quay mặt về hướng Nam, bao gồm các lễ vật sau:
- Bàn lễ phải được phủ một tấm khăn lớn màu đỏ.
- Bánh chay, mâm xôi.
- Mâm ngũ quả có đủ năm vị: cay, chua, đắng, mặn, ngọt.
- 9 bông hoa đồng tiền đỏ cắm trên mâm quả.
- 5 cốc rượu trắng, đỏ, vàng, xanh, và đen.
- 5 tách trà với năm hương vị khác nhau.
- Vàng thuyền, vàng thỏi, vàng lá.
- Một chiếc lọng dù màu đỏ với viền vàng.
- Đặc biệt, gia chủ cần lưu ý không được cúng tiền âm phủ trong mâm cúng ngoài trời.
Mâm cúng Tết Đoan Ngọ 3 miền
Tùy theo phong tục của từng vùng miền mà mâm cỗ cúng Tết Đoan Ngọ – Tết diệt sâu bọ ngày 5 tháng 5 có sự khác biệt.
Mâm cúng Tết Đoan Ngọ Miền Bắc
- Nước hoa, hoa tươi, vàng mã
- Nước, rượu nếp
- Bánh tro, bánh ú.
- Xôi, chè
- Các loại trái cây như vải, mận …
- Rượu nếp, thường bao gồm gạo nếp cái hoa vàng.
Mâm cúng Tết Đoan Ngọ Miền Trung
- Nước hoa, hoa tươi, vàng mã.
- Nước, rượu nếp.
- Các loại trái cây như vải, mận …
- Bánh tro, bánh ú.
- Gạo nếp, thường là chè kê.
- Cơm rượu.
- Thịt vịt.
Mâm cúng Tết Đoan Ngọ Miền Nam
- Hương, hoa tươi, vàng mã.
- Nước, rượu nếp.
- Các loại trái cây như vải, mận …
- Cơm rượu.
- Bánh ú (tùy vùng miền).
- Chè trôi nước.
Một số lưu ý khi cúng Tết Đoan Ngọ
Tết Đoan Ngọ – Tết diệt sâu bọ là một trong những dịp quan trọng nhất trong năm. Vì vậy, các thành viên trong gia đình thường tranh thủ dịp sum họp đoàn tụ, chuẩn bị lễ vật. Một số điều cần lưu ý khi cúng Tết Đoan Ngọ – Tết diệt sâu bọ:
- Lễ vật truyền thống sẽ được bày trên bàn thờ tổ tiên hoặc trước cửa nhà. Gia chủ cũng có thể sắp xếp đồ lễ trước và sau bàn thờ tổ tiên.
- Thường thì giờ Đoan Ngọ cũng rơi vào buổi trưa, khoảng 11 – 13 giờ. Đối với những gia đình không có thời gian ở nhà vào buổi trưa thì cũng có thể cúng vào sáng sớm.
- Khi cúng, gia chủ sẽ làm lễ khấn, đọc văn khấn rồi thắp hương lên tổ tiên để cầu mong may mắn, sức khỏe cho gia đình.
>>Đọc thêm: Tết Đoan Ngọ ngày mùng 5 tháng 5 nên ăn gì?<<
Văn khấn Tết Đoan Ngọ
Văn khấn Tết Đoan Ngọ – Tết diệt sâu bọ mùng 5 tháng 5 trong nhà
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
- Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ).
Tín chủ chúng con là: …
Ngụ tại: …
Hôm nay là ngày mồng 5/5 Âm lịch, nhằm ngày Tết Đoan ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần, cúi xin các ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ …, cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Văn khấn Tết Đoan Ngọ – Tết diệt sâu bọ mùng 5 tháng 5 ngoài sân
Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần. Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần. Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ).
Tín chủ chúng con là:… Tuổi:.. Ngụ tại:…
Hôm nay là ngày Tết Đoan Ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần, cúi xin các ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…, cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Phục duy cẩn cáo!
Trên đây là chia sẻ Tết đoan ngọ là ngày gì? Tết đoan ngọ nên cúng gì? Mong rằng bài viết mang lại chút thông tin hữu ích cho bạn đọc.